Pediatrik Ergoterapi
Pediatrik ergoterapi, çocukların günlük yaşam aktivitelerine katılımını artırmayı, bağımsızlıklarını desteklemeyi ve gelişimsel alanlarda (motor, bilişsel, duyu-motor, sosyal ve emosyonel) işlevselliği güçlendirmeyi amaçlayan bir müdahale alanıdır.
Uygulama Alanları
Pediatrik ergoterapi, özellikle şu durumlarda uygulanmaktadır:
- Gelişimsel gerilik
- Otizm spektrum bozukluğu
- Down sendromu ve diğer genetik sendromlar
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Öğrenme güçlükleri
- İnce ve kaba motor beceri yetersizlikleri
- Duyu bütünleme bozuklukları
- Fiziksel engeller ve kronik sağlık sorunları
- Beslenme problemleri (oral-motor beceri yetersizlikleri, duyusal temelli beslenme reddi, seçici yeme davranışları)
Amaçları
- Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı artırmak
- İnce ve kaba motor becerilerin gelişimini desteklemek
- Duyu bütünleme süreçlerini düzenlemek
- Sosyal etkileşim ve oyun becerilerini güçlendirmek
- Dikkat, planlama ve organizasyon gibi bilişsel becerileri geliştirmek
- Beslenme problemlerinde çocuğun oral-motor kontrolünü, besin çeşitliliğini ve yemek rutini içindeki katılımını artırmak
- Çocuğun öz güvenini ve yaşam kalitesini yükseltmek
Duyu Bütünleme (Sensory Integration)
Duyu bütünleme, bireyin çevresinden ve kendi bedeninden aldığı duyusal uyarıları (görsel, işitsel, dokunsal, tat, koku, vestibüler – denge, proprioseptif – kas-eklem duyusu) merkezi sinir sistemi aracılığıyla organize ederek anlamlandırması ve uygun davranışlara dönüştürmesi sürecidir (Ayres, 1972). Bu süreç, öğrenme, motor planlama, dikkat, emosyonel düzenleme ve sosyal etkileşim gibi birçok gelişimsel alan için temel oluşturmaktadır.
Duyu Bütünleme Bozukluğu
Duyu bütünleme süreçlerindeki yetersizlik, “duyu bütünleme bozukluğu” (sensory integration disorder) olarak tanımlanmaktadır. Bu bozuklukta çocuklar:
- Duyusal uyarana aşırı duyarlı (hipersensitivite) veya yetersiz duyarlı (hiposensitivite) olabilir,
- Duyusal bilgiyi organize etmede güçlük yaşayabilir,
- Motor planlama ve koordinasyonda sorun gösterebilir.
Sonuç olarak; dikkat dağınıklığı, öğrenme güçlüğü, davranışsal regülasyon sorunları, motor beceri yetersizlikleri ve sosyal uyum güçlükleri görülebilir.
Ergoterapide Duyu Bütünleme Yaklaşımı
Pediatrik ergoterapistler, Ayres Duyu Bütünleme Terapisi başta olmak üzere oyun temelli, duyusal uyaranları zenginleştiren müdahaleler uygular. Bu müdahalelerin amacı, çocuğun sinir sisteminin duyusal bilgiyi daha etkin işlemesini sağlamak ve günlük yaşam aktivitelerine bağımsız katılımını artırmaktır.
Regülasyon
Regülasyon, bireyin duyusal, duygusal, davranışsal ve fizyolojik süreçlerini çevresel taleplerle uyumlu olacak şekilde düzenleyebilme kapasitesini ifade etmektedir. Çocuk gelişiminde regülasyon, uyaranlara uygun tepki verme, dikkatini sürdürme, duygularını yönetme ve sosyal etkileşimlerde dengeli bir katılım gösterebilme açısından kritik öneme sahiptir (Calkins & Hill, 2007).
Regülasyon Sorunları
Regülasyon güçlükleri yaşayan çocuklarda aşağıdaki problemler gözlemlenebilir:
- Aşırı öfke nöbetleri
- Uyku ve beslenme sorunları
- Dikkat ve odaklanmada zorluk
- Sosyal ilişkilerde uyumsuzluk
- Duyusal uyarana aşırı veya yetersiz tepki verme
Bu durum, günlük yaşam aktivitelerine ve öğrenme süreçlerine doğrudan etki etmektedir.
Ergoterapide Regülasyon Yaklaşımı
Ergoterapistler, regülasyon becerilerini desteklemek amacıyla:
- Duyusal modülasyon stratejileri
- Oyun temelli aktiviteler
- Davranışsal ve çevresel düzenlemeler
- Aile eğitim programları
Böylece çocuğun duyusal ve emosyonel dengeyi sağlayarak akademik, sosyal ve günlük yaşam becerilerine daha etkin katılımı hedeflenir.